Монгол хэлний багш

Давчуухан хугацаатай богинохон үдэш

                   аадар бороо шиг асгарсан тачаал

Дахин ирэхгүй ахархан жаргал

                   анхны шөнө шиг ариухан үйлтгэл

Шингэн дуу, нүцгэн бие

                   тэсгэл алдуулсан тэнгэрлэг бүсгүй

Шимэх уруул, нүгэлгүй бодол

                   тэвэр багадсан тэнхлүүн хүсэл

Орчлонг умартан, хүсэлдээ мансууран

                   тэмүүлэл дүүрэн харцаар тэвэрч

Огторгуйд уусан, дуу алдуулан

                   тэмдэг үлдээн биесээ шимж

Маргаашийн учрийг мартан цэнгэж

                   ум зандан ур цэцэглүүлж

Маргашгүй үнэнийг магад орхиж

...

Зүсрэх бороо адил мөрөөдөл зүрхэнд шивэрч
Зүсийг нь харах хүсэлд сэтгэл шалба норно...
Хос цэцгэн дээр дусах борооны зөөлөн шивнээ шиг
Хоолойг нь сонсох хүсэл сэтгэлд нуур мэт цалгилна...

Би чамайг харахаас айж байна
Нүдэнд минь нүлимс дүүрээд ирэх вий
Нууц алдаж царай минь улайх вий
Цээжин дотор зүрх оволзохыг мэдчих вий
Чичирсэн хоолой сэтгэлийг бас илчлэх вий
Омголон бардам харц минь дальдрах вий
Охин миний сэтгэлийг уншчих вий
Би чамайг харахаас айж байна
Би чамайг харахаар яарч байна
Харц чинь намайг урьдын адил ээрэх вий
Хайртай шүү гээд гуйх вий
Хүлээсэн шүү гээд учирлах вий
Хөөрхөн шүү гээд өхөөрдөх вий
Зүрх чинь адилхан догдлох вий
Заяаны ханиа гээд мэдэх вий
Би чамайг харахаар яарч байна

               1994  П.  Надалаа

...

Гартаа чимэглэлгүй маань

Гангарах дургүйдээ бус

Эд гутаана гэж ичсэндээ ч бус

Эхнэр болох нэгэн олдоогүйдээ ч бус

Дусал нулимсны үнэгүйд нь бус

Дураар тонгочох эрх чөлөөг билэгддэгт нь бус

Нэг л хүн, нэг л учрал зүрхэнд явдагтаа

Нисээд одсон хайрандаа дэндүү их дассандаа

Солилцож явсан гоёхон бөлзгөө бутлаад

Сонихон үртсийг нь сахиуслан зүүж хадгалаад

Давчуухан хорвоод ганцаардаж явахдаа

Дахиад алдахгүйн тангараг өргөн уйлахдаа

Хайр гэдэг аугаа хүчтэй бөгжөөр хоёр сэтгэлийг баттай холбосны дараа л

Харин тэр “ Хурууны гав ”-ыг зүүж явъя гэснийх юм аа.
...

           Чамдаа
Тэртээх хаврын өдрүүдынх шиг хөтлөлцөөд нэг алхалмаар
Тэр л яруухан мөч хүлгийн төвөргөөн шиг нижигнэн
Уйтай сэтгэлийн минь аниргүйг сэрээнэ
Уулга алдан айсуй
Үгүйдээ хайрт минь би мартаж чаддаггүй
Үнэндээ чи ч бас мартагдахийг хүсдэггүй
Харцны чинь гэгээнд шүлэг тэрлэж явхад
Хаврын шувуудын дуун эцээд болдоггүй
Заяа заяагаа дагасан тавилан гэж байхаас
Зайгүй дотнохон сэтгэлд хагацал гэж байдаггүй
Мянган хунгийн жигүүрийн салхинд сэмрэх
Мяндсан үүл шиг хэврэгхэн сэтгэл надад байдаггүй
Орь залуу нас гуниг уйтгарын тухай
Одоо би шүлэглэхээ больсон
Өтгөн мөчирт зугаацаж ханаад гургалдай нисэ...

Тэр өдөр нэгэн таксины жолооч машиндаа суух үйлчлүүлэгч хайсаар гудамжаар явж байлаа. Хоёр, гурван хүн хүргэчихээд гэртээ харихаас даа гэж бодож явлаа. Их ч ядарсан байлаа.

Машинаа хараад дотроо баяртайгаар “Талхны мөнгийг минь залгуулаад л байх юм даа, хөөрхий минь” гээд замын хажууд согтуу хэвтэж буй хүнийг болон хог ухаад зогсож буй хүнийг хараад, тэдгээрийг өөртэйгээ харьцуулж үзэнгээ “Би ч сайн яваа юм байна...” гэж бодож явлаа.

Цагаа хараад “Ёооё, их орой болсон байна. Нэг хүн гараад ирдэггүй юм байх даа. Хоосон сэлгүүцсээр байгаад түлш дуусах нь” гэж боджээ. Маргааш а...

  Хамаг бүгдээр чамайг харааж нулимаж байвч
     Тэнгэр шиг бай!
     Хамгийн сайн хөвүүн гэж хашгирч ерөөж байвч
     Тэнгэр шиг бай!
Тэвчээр барагдаж нөхөд чинь орхивч
Тэнгэр шиг бай, мөнхөд амгалан
Тэргэнд суулгаж алтан титэм өмсгөвч
Тэнгэр шиг бай юу ч болоогүй юм шиг
     Хамгийн хайртай хүн чинь хаяж одсон ч
     Тэнгэр шиг бай!
     Хан Тэнгэрээ нурчихаагүй цагт бүү зов
Гүтгэж доромжлон бахаа ганц хангавч
Гүн Тэнгэр хэмхрээгүй цагт бүү ай
Өвчин зовлонд нирвэгдэж тартагтаа тулавч
Өнө мөнхийн Тэнгэр шиг бай, чи ялна
     Өрөөл бусдад мартагдаж тоогдохоо байвч
     Өндөр Тэнгэр дээр чинь цэлийж бу...

Цэрэндулам эмгэн намрын өглөө нар битүүд босоод үнээгээ сааж суухдаа тэнхээ жигтэйхэн алдарсныг мэдлээ. Бороо орох янзтай бүрхэг сэрүүн болоод ч тэр үү үнээнээс сүү гарч өгсөнгүй. Гэтэл өвсний сөл сая тасарч байхад сүүгээ ингэж татмааргүй. Хар тарлангийн угсааны уг нь сүүтэй үнээ нь хүйтэн бороо зөгнөсөн бололтой хавьчиж тэлчлээд ивэлгэж уясан тугалаа хүртэл муухай хялалзана.

Хотын хог дээрээс түүж авчирсан талхны булангуудыг дорхноо хивж орхиод түмпэнгээ харжигнуулан долоов. Талх тавьж өгөхгүй бол саалгадаггүй амьтан. Гурван жилийн өмнө том хүү нь сангийн аж ахуйгаас гунжин ...

Сүүлийн үед энергийн тухай их ярих болжээ. Энерги гэдэг нь Монголоор хийморь лундаа юм даа. Хийморь лундаа нь доройтвол ажил үйлс бүтэхээ болино гэж монголчууд эрт үеэс үзэж ирсэн.

Энергээ сайжруулахын тулд янз бүрийн арга чарга хэрэглэх юм уу, ийшээ тийшээ явж холоос хайх хэрэггүй. Зарим хүн элдэв үзмэрч төлөгчөөр яваад л засал хийлгээд л байдаг. Гэтэл энэ нь ямар ч үр дүнгүй бөгөөд харин ч явдал чирэгдэлдээ болж стресст өртдөг байна.

Тэгвэл энерги буюу хийморь лундаагаа яаж сэргээх вэ? Өөрийн дотоод сэтгэлээ гэгээлэг байлга. Та заавал бусадтай хэрэлдэж маргалдах шаардлага...

Хайр дурлал гэгч үлгэрээ бурхан нь аваг ээ
Хамаагүй чамайг тэвэрье бүсгүй минь
Халуухан уруулыг чинь озон үнсье
Хамаг бүхнийг мартаад өнөөдөр хамт үлдэцгээе
Халуун тамд чөтгөртэй ханьсая

Зүрх сэтгэл гээчийг диваажин руу нь тонилгоё
Зүгээр л хүзүүн дээр чинь үнсье
Зөөлөн уруулаараа намайг ч бас үнс
Зөрөөд дуусах хугацааны нэг л хоромд
Зүйрлэмгүй тэр тамын цэнгэлийг хамтдаа эдэлье...

Хайртай гэж худлаа хэлэх хүсэл алга
Харин хүсэж байгаагаа нуухгүй хэлье
Хараал идсэн дурлал хайр сэтгэлийг бурханд нь орхиод
Хамтдаа тэр  там гэгч рүү явцгаая
Хацар дээр минь үнс, хүзүүгээр минь тэвэр...

...

Амьд бурхан байдаг гэвэл тэр нь зөвхөн та билээ
Ариун мутраас нь адис авсан азтай хүмүүн нь бид билээ
Сац суварга олныг бүтээж ачийг тань хариулна гэвэл   
Сая саяыг босгоод сэтгэл минь үл ханах билээ

Сүүдэр дайрвал хиртчих гэнэн цайлган насанд минь
Сүүнээс цагаан сэтгэлээр эрдмийн аянд хөтөлсөн
Сайхан залуу насаа бусдын төлөө зориулсан
Сайн мууг таниулж шинжлэх ухаанд сургасан

Олон ардын багачуудыг гар гараас нь атгуулан
Орчлонд хэзээ ч салахгүй үнэнч найзууд болгосон
Омог бардам омголон зандаа ташуурч явах үед минь
Ороолгосон харцаар ой тоонд минь амьдралын ухаан суулгасан

Тугалын бэлчээрт тоглож өссөн...

Бүгдийг алдаагүй зөв бичиж сурцгаая